Proteiny to biaÅ‚ka proste, które zbudowane sÄ… jedynie z aminokwasów. StanowiÄ… budulec ludzkich mięśni, narzÄ…dów i gruczoÅ‚ów, a przy tym odgrywajÄ… ważnÄ… rolÄ™ w syntezie biaÅ‚ek w organizmie, procesach metabolicznych i sÄ… skÅ‚adnikiem krwi i enzymów. Ta wielofunkcyjność sprawia, że ich niedobór może prowadzić do poważnych zaburzeÅ„ w funkcjonowaniu organizmu. Równie groźny może też być ich nadmiar. Co jeszcze należy wiedzieć o proteinach? W jakich pokarmach wystÄ™puje ich najwiÄ™cej i jak prawidÅ‚owo skonstruować swojÄ… dietÄ™? Zapraszamy do lektury!
JakÄ… rolÄ™ w organizmie odgrywajÄ… proteiny?
Proteiny to, jak wspominano, biaÅ‚ka skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ tylko z aminokwasów. Można je podzielić na te wartoÅ›ciowe, które zawierajÄ… wszystkie aminokwasy i sÄ… pochodzenia zwierzÄ™cego oraz niepeÅ‚nowartoÅ›ciowe, pochodzenia roÅ›linnego, które sÄ… pozbawione niektórych aminokwasów. Oba rodzaje peÅ‚niÄ… ważne funkcje w naszym organizmie - sÄ… skÅ‚adnikami krwi, limfy i enzymów, chociażby insuliny. OdbudowujÄ… one też zniszczone tkanki ciaÅ‚a, wchodzÄ… w skÅ‚ad biaÅ‚ych krwinek, przez co majÄ… wpÅ‚yw na ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy, a także regulujÄ… ciÅ›nienie krwi i pH pÅ‚ynów ustrojowych. Ponadto biorÄ… udziaÅ‚ w regulacji ukÅ‚adu hormonalnego i pomagajÄ… w przyswajaniu części witamin i mineraÅ‚ów.
Jak objawia siÄ™ niedobór protein?
Odpowiednia ilość biaÅ‚ek w organizmie jest mu na tyle potrzebna, że każdy niedobór szybko prowadzi do dobrze widocznych i uciążliwych dolegliwoÅ›ci. WÅ›ród nich znajduje siÄ™ gorsze samopoczucie, apatia i zmÄ™czenie. Nasz mózg zaczyna gorzej funkcjonować, trudniejsze jest skupienie siÄ™ i zapamiÄ™tywanie rzeczy i zdarzeÅ„. Pogarsza siÄ™ również kondycja skóry, wÅ‚osów i paznokci, a wszelkie rany gojÄ… siÄ™ o wiele wolniej. Konsekwencje niedoboru protein sÄ… groźne szczególnie dla dzieci i kobiet w ciąży - braki biaÅ‚ek mogÄ… prowadzić do zaburzeÅ„ rozwoju i problemów ukÅ‚adu nerwowego.
A nadmiar protein?
Zbyt dużo biaÅ‚ek w diecie i organizmie także jest szkodliwy dla organizmu. Ich nadmiar wiąże siÄ™ z wydalaniem azotu stanowiÄ…cego produkt przemiany biaÅ‚ek. Azot przetwarzany jest w mocznik i amoniak, a substancje te filtrowane sÄ… przez nerki i wÄ…trobÄ™. W ten sposób nadmiar protein, który może siÄ™ zdarzyć w czasie diet wysokobiaÅ‚kowych, obciąża te narzÄ…dy i może nawet zwiÄ™kszyć ryzyko kamicy nerkowej. Sprzyja też powstawaniu osteoporozy - zwiÄ™ksza bowiem wydalanego z organizmu biaÅ‚ka.
Które produkty zawierajÄ… najwiÄ™cej biaÅ‚ka?
Proteiny, które sÄ… najlepiej przyswajalne znajdzie siÄ™ przede wszystkim w miÄ™sie i rybach. NajwiÄ™cej i najcenniejsze z nich zawiera biaÅ‚e miÄ™so - to z kurczaka, indyka czy królika. Dobrym źródÅ‚em sÄ… również ryby morskie takie jak Å‚osoÅ›, dorsz, makrela czy sardynki. Ponadto znaleźć w nich można także dobroczynne kwasy omega-3. Inne źródÅ‚a biaÅ‚ka to jaja i wszelki nabiaÅ‚ - jogurty, sery i twarogi. SpoÅ›ród produktów roÅ›linnych warto wybierać roÅ›liny strÄ…czkowe (fasolÄ™, sojÄ™, soczewicÄ™), orzechy, ziarna sÅ‚onecznika i kaszÄ™ gryczanÄ… oraz jaglanÄ….